De Arbowet

Wat is de arbowet in het kort?

In de Arbowet gaat het over de gezondheid en de veiligheid van plekken waar arbeid wordt verricht. Dus over de arbeidsomstandigheden waarin je werkt. Het gaat hier over medewerkers bij alle soorten organisaties, maar ook over vrijwilligers bij verenigingen en stichtingen, mensen die in deeltijd werken, oproepkrachten of mensen die werken op een werkplek voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. De Arbowet is er voor iedereen. Iedereen heeft recht op een veilige werkplek.

In de Arbowet staan algemene bepalingen over het arbobeleid binnen organisaties. Deze bepalingen zijn weer uitgewerkt in het Arbobesluit en de Arboregeling. We zetten het even onder elkaar:

3 niveau’s van van de wetgeving rondom arbeidsomstandigheden. Elke volgende stap is weer een concretere uitwerking van de voorgaande.

• Arbowet: Dit is de basis. In de Arbowet worden algemene afspraken beschreven die gelden voor alle plekken waar arbeid wordt verricht. Een voorbeeld uit de arbowet van een algemene afspraak is als volgt: de inrichting van de arbeidsplaatsen, de werkmethoden en de bij de arbeid gebruikte arbeidsmiddelen alsmede de arbeidsinhoud worden zoveel als redelijkerwijs kan worden gevergd aan de persoonlijke eigenschappen van werknemers aangepast. 
• Arbobesluit: dit is een concretere uitwerking van een afspraken uit de Arbowet. In een Arbobesluit worden regels voor specifiekere sectoren en werknemers beschreven. Een voorbeeld van een besluit dat is gericht op de productietak: “De arbeid wordt zodanig georganiseerd, de arbeidsplaats wordt zodanig ingericht, een zodanige productie- en werkmethode wordt toegepast of zodanige hulpmiddelen en persoonlijke beschermingsmiddelen, worden gebruikt, dat de fysieke belasting geen gevaren met zich kan brengen voor de veiligheid en de gezondheid van de werknemer.” 
• Arboregeling: dit is een concretere uitwerking van een Arbobesluit. In de Arboregeling worden gedetailleerde voorschriften gegeven. Dit gaat meer over bepaalde eisen waar aan voldaan moet worden, zowel voor werkgever als werknemer. De werkgever moet bijvoorbeeld een helm beschikbaar stellen voor bepaalde werkzaamheden, de werknemer is verplicht deze helm te dragen tijdens het uitvoeren van de werkzaamheden.

Om deze arbowetten in de dagelijkse praktijk na te leven moet elke werkgever een arbobeleid voeren. De controle hierop wordt gevoerd door de Nederlandse arbeidsinspectie.

Rechten en plichten van de werkgevers

Het is voor een werkgever dus verplicht om beleid te voeren op het gebied van de Arbowet. Uiteraard verschilt het nogal per werkplek wat de arbeidsrisico’s zijn. Dit kun je goed in kaart brengen met een risico-inventarisatie en evaluatie, ofwel de RI&E. Er zijn externe bureau’s beschikbaar om deze inventarisatie te verzorgen. Een scan van de werkplek en interviews met medewerkers kunnen hier een voorbeeld van zijn.

Hierna is het belangrijk om een plan van aanpak te schrijven naar aanleiding van de uitkomsten van de RI&E. Stel maatregelen op om risico’s te beperken en voer de maatregelen uit. Vervolgens is een jaarlijkse update van de RI&E ook verstandig. Bij meer dan 25 werknemers is een toetsing door een arbodienst of gecertificeerde deskundige verplicht.

Een ander voorbeeld van een verplicht onderdeel voor organisaties is om een BHV’er aan te stellen die kan helpen in gevaarlijke situaties. Daarnaast moeten medewerkers toegang hebben tot een bedrijfsarts en is het belangrijk om goede procedures op te stellen voor het melden en registreren van arbeidsongevallen, gevaren op beroepsziekten.

Het betrekken van de OR (indien aanwezig) bij het opstellen van een dergelijk Arbobeleid is ook een verplichting.

Rechten en plichten van de werknemers

Bij alle plichten van de werkgevers, hoort een recht voor de werknemers. Dat is heel prettig, want op deze manier wordt er gezorgd dat de medewerker in ieder geval volgens de wet recht heeft op een veilige plek. De werknemer wordt voorzien van de juiste informatie en de juiste spullen om het werk goed en veilig uit te voeren.  Daartegenover staat dat de werknemer ook een aantal plichten heeft.

Het is bijvoorbeeld verplicht om als medewerker zorgvuldig om te gaan met de materialen van jouw organisatie. Dat je bijvoorbeeld netjes omgaat met je bedrijfskleding, laptop, gsm, veiligheidsmiddelen etc. Een ander voorbeeld die voor specifiekere branches geldt is dat medewerkers zich moeten houden aan de veiligheidsprocedures en dat ze verplicht zijn om deel te nemen aan voorlichting of trainingen op het gebied van veilig en gezond werken.

Handhavingen en sancties

Het Arbobeleid word gehandhaafd door de Nederlandse Arbeidsinspectie, wat onderdeel is van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW). Deze inspectie controleert of bedrijven zich houden aan de arbowet en zetten zich in voor de opsporing van uitbuiting, onveilige werkzaamheden, criminaliteit en fraude. Een bezoek van de arbeidsinspectie mag niet worden geweigerd.

De inspectie mag boetes opleggen bij overtreding van de wet. Een voorbeeld is het zwart laten werken van medewerkers. Hier staat een boete van €2000 tot €4000 op. Andere overtredingen waarvoor een boete opgelegd kan worden zijn: medewerkers langer laten werken dan toegestaan, de medewerkers beschikken niet over de juiste bevoegdheden/kwalificaties om bepaalde werkzaamheden uit te voeren, de werkgever betaalt minder dan het minimum loon of laat onbekenden voor zich werken.

Naleving van de Arbowet

Om de Arbowet goed te kunnen naleven als werkgever is het verstandig om hier goed beleid op te schrijven en dit ook jaarlijks te herzien.
De RI&I is hier onderdeel van en ook het gesprek met OR en werknemers leveren nuttige informatie op. De nalevering van de Arbowet is hopelijk een onderdeel wat de werkgever van nature al belangrijk vindt, los van het feit dat onderdelen ook verplicht zijn.

Wanneer je als werkgever actief beleid voert en in gesprek gaat over dit onderwerp getuigt dit van goed werkgeverschap.

Ondersteuning bij het melden van ongewenste omgangsvormen

Een extern vertrouwenspersoon inhuren kan onderdeel zijn van je arbobeleid. Dit gaat over de psychische- gezondheid en veiligheid van de medewerkers. Als er binnen een organisatie grensoverschrijdende situaties voorkomen kan dit zeer onveilig zijn. De mogelijkheid om in gesprek te gaan met een extern vertrouwenspersoon kan vertrouwen geven.

Een vertrouwenspersoon zal met de medewerker in gesprek gaan om samen te bepalen wat de vervolgstappen zijn in een bepaalde situatie. Hopelijk op weg naar een oplossing zodat een veilige werkplek weer een stapje dichterbij is.